Μειώνεται το φυτοπλαγκτόν της Γης λόγω κλιματικής αλλαγής

Το θαλάσσιο φυτοπλαγκτόν, το σύνολο των απειράριθμων μικροσκοπικών οργανισμών που «καταβροχθίζουν» αέρια του θερμοκηπίου και τρέφουν -άμεσα ή έμμεσα- κάθε ζωντανό πλάσμα των ωκεανών, μειώνεται εδώ και ένα αιώνα με μέσο ετήσιο ρυθμό περίπου 1%. Αυτός διαπίστωσε για πρώτη φορά μια νέα καναδική επιστημονική μελέτη, που προειδοποιεί ότι, αν αυτή η ανησυχητική τάση συνεχιστεί, θα αποδιοργανώσει τις αλυσίδες τροφής στις θάλασσες του πλανήτη (μειώνοντας κι άλλο τα ψάρια που αλιεύονται για ανθρώπινη κατανάλωση), ενώ παράλληλα θα επιταχύνει την κλιματική αλλαγή.

Η έρευνα, που κράτησε τρία χρόνια, υπολογίζει ότι μόνο μετά το 1950 έχει χαθεί περίπου το 40% του φυτοπλαγκτού. Οι επιστήμονες γνώριζαν από δορυφορικές εικόνες ότι το φυτοπλαγκτόν στα ανώτερα στρώματα των θαλασσών μειώνεται εδώ και 30 χρόνια, με συνέπεια την μείωση της συγκέντρωσης χλωροφύλλης, της πράσινης ουσίας η οποία βοηθά το φυτοπλαγκτόν να φωτοσυνθέτει, δηλαδή να απορροφά διοξείδιο και να απελευθερώνει οξυγόνο (περίπου το μισό αυτού που αναπνέουμε).

Όμως η νέα έρευνα, υπό τον καθηγητή Ντάνιελ Μπόις του πανεπιστημίου Νταλουζί του Χάλιφαξ, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Nature”, σύμφωνα με το BBC και το Γαλλικό Πρακτορείο, μελετώντας παλαιά ναυτιλιακά αρχεία που φθάνουν μέχρι το 1900 και κατέγραφαν τη διαφάνεια των νερών (σχετίζεται άμεσα με την ποσότητα φυτοπλαγκτού στο νερό), έρχεται να διαπιστώσει ότι η τάση μείωσης του φυτοπλαγκτού έχει ξεκινήσει εδώ και τουλάχιστον ένα αιώνα σε όλο σχεδόν τον πλανήτη. Εξαίρεση αποτελούν μόνο μερικές παράκτιες ζώνες, όπου το φυτοπλαγκτόν έχει αυξηθεί, καθώς εκεί χύνονται τα χημικά υπολείμματα από τα γεωργικά λιπάσματα, τα οποία ευνοούν την ανάπτυξη του φυτοπλαγκτού.

Οι απώλειες φαίνεται να είναι μεγαλύτερες σε εκείνες τις περιοχές των ωκεανών (πολικές και τροπικές), που θερμαίνονται περισσότερο λόγω της κλιματικής αλλαγής ή άλλων αιτιών. Σύμφωνα με τον Μπόις, επειδή το φυτοπλαγκτόν αποτελεί βασική τροφή για τα υπόλοιπα πλάσματα των θαλασσών (είτε για το εξίσου μικροσκοπικό ζωοπλαγκτόν, είτε για τα μεγάλα θαλάσσια θηλαστικά και τα ψάρια), οι πληθυσμοί των τελευταίων επίσης θα μειώνονται όλο και περισσότερο, καθώς χάνουν τη βασική πηγή διατροφής τους.

Από την άλλη, η μείωση του φυτοπλαγκτού επιδεινώνει την κλιματική αλλαγή. Οι ωκεανοί απορροφούν περίπου το 40% του διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπουν οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Το φυτοπλαγκτόν, με τη σειρά του, μετατρέπει αυτό το διοξείδιο σε οξυγόνο ή πεθαίνει και θάβεται στους βυθούς μαζί με το διοξείδιο. Καθώς όμως το φυτοπλαγκτόν εξαφανίζεται σταδιακά, οι ωκεανοί χάνουν λίγο-λίγο την ικανότητά τους να απορροφούν διοξείδιο, το οποίο αναγκαστικά παραμένει στην ατμόσφαιρα, αυξάνοντας όλο και περισσότερο την επιφανειακή θερμοκρασία του πλανήτη. Αυτό, στη συνέχεια, οδηγεί σε μεγαλύτερες απώλειες φυτοπλαγκτού και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται.

Από την άλλη, σύμφωνα με άλλους επιστήμονες, η διαχρονική μείωση του φυτοπλαγκτού μπορεί να οφείλεται και σε άλλους παράγοντες, όπως η εκρηκτική αύξηση της αλιείας ανοικτών θαλασσών, η οποία, καθώς αποψιλώνει τις θάλασσες από τα ψάρια με επιταχυνόμενο ρυθμό, επιτρέπει την ταχύτερη αύξηση του ζωοπλαγκτού (το οποίο τρώνε τα ψάρια), κάτι που στη συνέχεια οδηγεί σε μείωση του φυτοπλαγκτού, αφού το τελευταίο αποτελεί βασική τροφή του ζωοπλαγκτού.