Δίκτυο μετρητών ραδιενέργειας σε όλη την Ελλάδα

Ενα δίκτυο μετρητών παρακολουθεί τη ραδιενέργεια σε όλη την ελληνική επικράτεια και είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμο να σημάνει συναγερμό αν εντοπίσει ραδιενεργό ρύπανση.

Οι είκοσι επτά ειδικοί ανιχνευτές ελέγχονται από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας και είναι εγκατεστημένοι σε επιλεγμένα σημεία ώστε να ειδοποιήσουν έγκαιρα τις αρχές...



σε περίπτωση που τα επίπεδα της επικίνδυνης ακτινοβολίας ξεπεράσουν τα φυσιολογικά όρια.

Ο πυρηνικός εφιάλτης που ζει η Ιαπωνία από την ημέρα του τρομερού σεισμού επανέφερε στην επικαιρότητα το ζήτημα της ραδιενέργειας. Αν και οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν αμελητέο το ενδεχόμενο να επηρεαστεί η χώρα μας από την καταστροφή στους αντιδραστήρες της Φουκουσίμα, είναι οπωσδήποτε καθησυχαστικό να γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα διαθέτει από το 2000 ένα πλέγμα ειδικών μετρητών που καταγράφουν τα επίπεδα της ραδιενέργειας σε 24ωρη βάση, βρίσκονται σε online σύνδεση με τις κεντρικές υπηρεσίες και ειδοποιούν αυτόματα αν εντοπίσουν κάτι «ύποπτο». Επιστημονικός υπεύθυνος του «Τηλεμετρικού Δικτύου Ελέγχου Ραδιενέργειας Περιβάλλοντος», όπως ονομάζεται, είναι ο πυρηνικός φυσικός της ΕΕΑΕ δρ Κωνσταντίνος Ποτηριάδης που περιγράφει στην «Espresso» πώς δουλεύει το συγκεκριμένο σύστημα.

«Υπάρχουν δύο τύποι σταθμών. Ο πρώτος τύπος είναι οι τηλεμετρικοί σταθμοί που μετρούν τον ρυθμό δόσης, η οποία οφείλεται στην ολική-Γ ακτινοβολία στον αέρα. Αυτοί είναι διεσπαρμένοι σε όλη την Ελλάδα, μετρούν τη ραδιενέργεια συνεχώς, ολοκληρώνουν μια μέτρηση ανά δέκα λεπτά και σε περίπτωση που υπάρξει κάποια υπέρβαση των ορίων, τότε ενημερώνουν άμεσα τον κεντρικό σταθμό και μας δίνει αυτό το αλάρμ (σ.σ.: συναγερμός). Κάτω από τις συνήθεις περιπτώσεις, όταν δεν υπάρχει κάποιο αλάρμ, τότε μαζεύει τις μετρήσεις και τις στέλνει μία φορά την ημέρα στον κεντρικό μαας σταθμό».

Οπως εξηγεί ο κ. Ποτηριάδης, η ακτινοβολία Γ είναι ραδιενεργός ακτινοβολία που οφείλεται στα ραδιονουκλίδια που έτσι και αλλιώς υπάρχουν στο έδαφος της Γης και δημιουργούν το υπόβαθρο της φυσικής ραδιενέργειας. Αν σε κάποια περιοχή σημειωθεί ραδιενεργός ρύπανση, οι μετρητές καταγράφουν τιμές που υπερβαίνουν το φυσικό υπόβαθρο και στέλνουν σήμα. Τα επίπεδα της φυσικής ραδιενέργειας διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή και γι’ αυτό δεν υπάρχει κάποιο απόλυτο αριθμητικό όριο συναγερμού. Αυτό που κυρίως ενδιαφέρει τους επιστήμονες είναι η μεταβολή στα επίπεδα της ραδιενέργειας. «Εχουμε κάνει στατιστική πάνω σε αυτές τις διακυμάνσεις από περιοχή σε περιοχή. Οταν η αύξηση σε μια περιοχή είναι πάνω από το στατιστικά αναμενόμενο, τότε σημαίνει συναγερμός» λέει ο Ελληνας επιστήμονας.
«Θα ειδοποιηθούμε έγκαιρα σε περίπτωση ρύπανσης»

Οι ανιχνευτές ολικής-Γ ακτινοβολίας στον αέρα αποτελούν τον βασικό κορμό του δικτύου και βρίσκονται εγκατεστημένοι σε είκοσι τέσσερις περιοχές της χώρας, από τις Σέρρες ώς τη Σούδα και από την Κέρκυρα μέχρι τη Ρόδο. Η μέση απόσταση μεταξύ δύο διαδοχικών σταθμών στον άξονα Ανατολή - Δύση είναι περίπου εξήντα χιλιόμετρα.

Ο δεύτερος τύπος ανιχνευτών του δικτύου έχει πιο εξελιγμένες δυνατότητες. Πρόκειται για τους τρεις σταθμούς μέτρησης του αεροζόλ της ατμόσφαιρας (δηλαδή, των αιωρούμενων μικροσωματιδίων) που λειτουργούν σε Σέρρες, Αλεξανδρούπολη και Πτολεμαΐδα. «Οι ανιχνευτές αυτοί είναι πιο εξειδικευμένοι. Οι άλλοι ανιχνευτές μπορούν να μας δώσουν την ολική-Γ ακτινοβολία. Οι συγκεκριμένοι μπορούν να επιμερίσουν τη ραδιενέργεια στα επιμέρους συστατικά της. Δηλαδή, μπορούν να μετρήσουν αν υπάρχουν ραδιονουκλίδια που εκπέμπουν Α ή Β ακτινοβολία, μπορούν να διαπιστώσουν αν υπάρχει στην ατμόσφαιρα ιώδιο 131, το οποίο είναι ένα νουκλίδιο που συνήθως εκλύεται πρώτο αν γίνει κάποιο πυρηνικό ατύχημα, και μπορούν επίσης να μετρήσουν και το καίσιο 137, το οποίο συνήθως συνοδεύει τέτοια ατυχήματα» αναφέρει ο κ. Ποτηριάδης.

Οπως σημειώνει ο ίδιος, με το δίκτυο των συνολικά είκοσι επτά ανιχνευτών-μετρητών η χώρα είναι «υπερκαλυμμένη» από την άποψη της έγκαιρης ειδοποίησης για ραδιενεργό ρύπανση στον αέρα. Σε ό,τι αφορά το νερό, το τμήμα ελέγχου ραδιενέργειας περιβάλλοντος της ΕΕΑΕ διατηρεί τέσσερις σταθμούς δειγματοληψίας στα ισάριθμα μεγάλα ποτάμια που διασχίζουν τα βόρεια σύνορά μας, δηλαδή, σε Εβρο, Νέστο, Αξιό και Στρυμόνα. Οι επιστήμονες του ΕΕΑΕ παίρνουν τακτικά δείγματα από το νερό των ποταμών και σε συνεργασία με τον «Δημόκριτο» ελέγχουν στο εργαστήριο το επίπεδο της ακτινοβολίας και την περιεκτικότητα σε ουράνιο.

Το θετικό είναι ότι μέχρι σήμερα οι υπηρεσίες της ΕΕΑΕ δεν έχει χρειαστεί να τεθούν σε κατάσταση συναγερμού ή επιφυλακής εξαιτίας μετρήσεων από το δίκτυο καθώς αυτά τα χρόνια δεν έχει συμβεί κάποιο ατύχημα στην περιοχή μας. Εκτός από τις μετρήσεις σε αέρα και νερό, τα εργαστήρια του τμήματος ελέγχου ραδιενέργειας περιβάλλοντος πραγματοποιούν εργαστηριακούς ελέγχους σε εισαγόμενα μέταλλα και οικοδομικά υλικά καθώς και σε εξαγόμενα τρόφιμα. Επίσης, βρίσκονται σε στενή συνεργασία με τα αντίστοιχα εργαστήρια των πανεπιστημίων, ώστε στην (απευκταία) περίπτωση που υπάρξει μεγάλος όγκος δουλειάς, να μπορεί αυτή να επιμεριστεί σε όλα τα εργαστήρια.