Βρέθηκε το ελιξήριο της νεότητας;

Την αντιστροφή και όχι απλά την επιβράδυνση της διαδικασίας γήρανσης σε ποντίκια πέτυχαν επιστήμονες του πανεπιστημίου Χάρβαρντ των ΗΠΑ, που ελπίζουν ότι... έγινε ένα ακόμα βήμα για την καταπολέμηση της φθοράς και των ανθρωπίνων κυττάρων, με το πέρασμα του χρόνου.

Πιο συγκεκριμένα, οι ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του κορυφαίου στον κόσμο πανεπιστημίου, υπό τον γενετιστή Ρόναλντ ντε Πίνιο, κατάφεραν να μετατρέψουν αδύναμα ζώα σε υγιή, αναγεννώντας τα όργανα του σώματός τους με μια πειραματική διαδικασία, η οποία μια μέρα μπορεί να εφαρμοστεί και στην αναζωογόνηση των ανθρωπίνων οργάνων, αντιστρέφοντας ή έστω καθυστερώντας τη -μέχρι σήμερα ανεπίστρεπτη- διαδικασία γήρανσης....


“Αυτό που είδαμε σε αυτά τα ζώα δεν ήταν η επιβράδυνση ή η σταθεροποίηση της διαδικασίας γήρανσης. Είδαμε μια δραματική αντιστροφή της και αυτό ήταν απρόσμενο. Αυτή η ανακάλυψη θα μπορούσε να οδηγήσει σε στρατηγικές που θα βελτιώνουν τη δυνατότητα αναγέννησης των οργάνων, καθώς οι άνθρωποι γερνάνε, κι έτσι να αυξηθεί η ποιότητα της ζωής τους. Κατά πόσο θα μπορούσε να αυξηθεί και η διάρκεια ζωής, είναι ένα ερώτημα που ακόμα δεν είμαστε σε θέση να απαντήσουμε”, δήλωσε ο Ντε Πίνιο.

Η γήρανση είναι μια διαδικασία που προκαλείται από πολλούς παράγοντες και δεν έχει ακόμα γίνει πλήρως κατανοητή από τους επιστήμονες. Ανάμεσα στις αιτίες της είναι η δράση των ελεύθερων ριζών που βλάπτουν τα κύτταρα, το κάπνισμα, η υπεριώδης ακτινοβολία, άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες κ.α.

Οι ερευνητές του Χάρβαρντ εστίασαν την προσοχή τους στη σμίκρυνση του μήκους των τελομερών.
Τα περισσότερα κύτταρα του σώματος περιέχουν 23 ζεύγη χρωμοσωμάτων, όπου υπάρχει το γενετικό υλικό (DNA). Στην άκρη κάθε χρωμοσώματος υπάρχει ένα τελομερές, που αποτελείται από επαναλαμβανόμενα τμήματα DNA. Συνιστά ένα είδος βιολογικού ρολογιού που προστατεύει τα χρωμοσώματα και παράλληλα κονταίνει λίγο κάθε φορά που ένα κύτταρο διαιρείται, ώσπου τελικά το κύτταρο παύει να λειτουργεί, “γερνάει” και πεθαίνει.

Οι επιστήμονες πειραματίστηκαν με γενετικά τροποποιημένα ποντίκια, από τα οποία είχε αφαιρεθεί η τελομεράση, ένα ένζυμο που ανακαλύφθηκε στη δεκαετία του ’80 και εμποδίζει τα τελομερή να μικρύνουν ανεξέλεγκτα. Χωρίς το ένζυμο, τα ποντίκια γέρασαν πρόωρα και υπέφεραν από διάφορα προβλήματα (μείωση ικανότητας οσμής, μικρότερος εγκέφαλος, αδυναμία γονιμότητας, γαστρεντερικές βλάβες κ.α.).

Όταν όμως οι ερευνητές ενεργοποίησαν ξανά το ένζυμο με τη βοήθεια της χημικής ουσίας 4-OHT, μετά από ένα μήνα περίπου οι κατεστραμμένοι ιστοί όχι μόνο αποκατέστησαν την ομαλή λειτουργία τους, αλλά και αναζωογονήθηκαν αντιστρέφοντας την μέχρι τότε πορεία γήρανσης (μεταξύ άλλων, δημιούργησαν νέους νευρώνες στον εγκέφαλό τους και απέκτησαν ξανά γονιμότητα).
Σύμφωνα με τον Ντε Πίνιο, “σε ανθρώπινους όρους, είναι σαν να έχεις ένα 40χρονο που δείχνει πια 80χρονος και καταφέρνεις να αντιστρέψεις τη διαδικασία, ώστε να γίνεται ξανά 50χρονος. Φαίνεται πως υπάρχει ένα σημείο επιστροφής για τα γηράσκοντα όργανα, το οποίο δεν είχαμε ως τώρα εκτιμήσει σωστά”.

Όμως η επανάληψη ενός ανάλογου επιτεύγματος στους ανθρώπους θα είναι σαφώς πιο δύσκολη. Τα ποντίκια παράγουν τελομεράση σε όλη τη ζωή τους, ενώ στους ανθρώπους το ένζυμο σταματά να παράγεται στους ενηλίκους, προκειμένου να περιορίζεται ο κίνδυνος καρκίνου από την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των κυττάρων.

Ο Ντε Πίνιο πιστεύει όμως ότι μια θεραπεία με εισαγωγή τελομεράσης μέσω χαπιού στον ανθρώπινο οργανισμό μπορεί να είναι ασφαλής, αν γίνεται περιοδικά και μόνο σε νέους, οι οποίοι δεν έχουν ακόμα καρκινικά κύτταρα κρυμμένα κάπου μέσα στα σώμα τους.
Όπως είπε, κανένα ποντίκι δεν ανέπτυξε καρκίνο μετά την θεραπεία. Οι ερευνητές ήδη μελετούν κατά πόσο η μέθοδός τους μπορεί να επεκτείνει τη διάρκεια ζωής των πειραματόζωων, πέρα από το να επιτρέπει να ζήσουν υγιείς ζωές μέχρι τα βαθιά γεράματα.

Οι επιφυλάξεις

Ο δρ Στίβεν Αρτάντι, ειδικός στα τελομερή στο πανεπιστήμιο Στάνφορντ των ΗΠΑ, χαιρέτισε την ανακάλυψη, αλλά προειδοποίησε ότι οποιοδήποτε αντι-γηραντικό φάρμακο για τους ανθρώπους απέχει τουλάχιστον μια δεκαετία. Άλλοι ερευνητές όμως εμφανίστηκαν ακόμα πιο επιφυλακτικοί, λόγω των κινδύνων εμφάνισης καρκίνου και του γεγονότος ότι στους ανθρώπους η σταδιακή σμίκρυνση των τελομερών δεν είναι η μοναδική, ούτε ίσως καν η κυριότερη, αιτία γήρανσης.

Ο Ντε Πίνιο το παραδέχεται αυτό, αλλά επιμένει ότι αξίζει τον κόπο να δοκιμαστεί η αντι-γηραντική θεραπεία με τελομεράση, σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες που πιθανώς στο μέλλον θα έχουν ανακαλυφθεί και οι οποίες θα στοχεύουν σε άλλες βιοχημικές διαδικασίες της γήρανσης, πέρα από τα τελομερή.