Το χρέος ως μορφή σύγχρονης δουλείας

Ενα κυρίαρχο κράτος, αφού εξ ορισµού ελέγχει το ίδιο τις υποθέσεις του, δεν µπορεί µε κανέναν τρόπο να υποχρεωθεί να αποπληρώσει το εξωτερικό χρέος του. Μπορεί να του κόψουν την πίστωση οι διεθνείς δανειστές του. Μπορεί να κατασχεθούν τα περιουσιακά στοιχεία του που βρίσκονται στο εξωτερικό. Μπορεί να ασκηθούν εις βάρος του αφόρητες πολιτικές πιέσεις. Οµως, µόνο όταν ένα κράτος δεν είναι κυρίαρχο µπορεί να υποκύψει σε όλα αυτά, χωρίς ούτε µία προσπάθεια να αναδιαπραγµατευτεί το χρέος του.

Ενα αίσθηµα αιδηµοσύνης µοιάζει να έχει κυριεύσει σήµερα τις κυβερνήσεις των χρεωµένων χωρών, σαν να είναι αυτό µια µεταδοτική αρρώστια. Δείχνουν να αισχύνονται για τα χρέη τους προς τους διεθνείς τραπεζίτες. Και πανηγυρίζουν κάθε φορά που αυτοί οι τραπεζίτες επιβραβεύουν την υπερπροσπάθεια των λαών τους να µειώσουν αυτά τα χρέη. Σαν να µην είναι καταισχύνη παρά µονάχα το χρέος ενός κράτους προς τους ξένους τραπεζίτες και όχι το χρέος αυτού του κράτους έναντι του λαού του.

Οµως, ένα κράτος δεν χρωστάει µόνο στους ξένους δανειστές του. Το µεγαλύτερο µέρος των εσόδων του προέρχεται από τον λαό του, από τους φορολογούµενους, οι οποίοι καταβάλλουν τους φόρους τους αναµένοντας από το κράτος να ανταποκριθεί στις νόµιµες υποχρεώσεις του (καταβολή µισθών και συντάξεων, παροχή υπηρεσιών και αγαθών). Το βιβλίο της Ελεν Χότζον Μπράουν «Το δίκτυο του χρέους» είναι ένας ατέλειωτος κατάλογος από κυβερνήσεις που έπεσαν στην παγίδα του χρέους, καταστρέφοντας τους λαούς τους µε τους σκληρούς όρους τους οποίους είχαν θέσει οι ξένοι δανειστές τους: ανελέητη λιτότητα, µείωση µισθών και συντάξεων, ιδιωτικοποιήσεις και ξεπούληµα της εθνικής περιουσίας, απολύσεις, περικοπές δηµόσιων δαπανών, εξοντωτική φορολογία, ληστρικά επιτόκια.

Ενα κράτος που, αντί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του προς τους πολίτες του, µεταβιβάζει διαρκώς τον πλούτο τον οποίο παράγουν στους ξένους δανειστές του, γίνεται όργανό τους. Ακόµη και σε πολλές από τις πιο προηγµένες χώρες, οι εργαζόµενοι είναι σήµερα υποθηκευµένοι από τις κυβερνήσεις τους σε τράπεζες και µεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις. Οι µισθοί τους και οι συντάξεις τους υπεξαιρούνται διαρκώς για χρέη που δεν τελειώνουν ποτέ.

Τα κράτη που έχουν απολέσει την κυριαρχία τους εξαιτίας της οικονοµικής κρίσης, ενεχυριάζουν τους ίδιους τους λαούς τους για την αποπληρωµή των χρεών τους, όπως συνέβαινε κάποτε στα χρόνια της δουλοπαροικίας. «Ο οφειλέτης παραδίδει τους ανθρώπους ως ασφάλιστρο ή ενέχυρο για το χρέος του», γράφει η οργάνωση «Διεθνής κατά της δουλείας». «Ωσπου να αποπληρωθεί το χρέος και ο τόκος, ο δανειστής αναλαµβάνει τη χρήση της εργασίας του ενεχυριασµένου».

Η υποδούλωση στο χρέος είναι µια µορφή «σύγχρονης δουλείας», όπως τη χαρακτηρίζει ο ΟΗΕ, στην οποία ο άνθρωπος δεσµεύεται µε συµβόλαιο να εργάζεται για την αποπληρωµή αυτού του χρέους, µε όρους που καθιστούν ουσιαστικά ανέφικτη την απαλλαγή του από αυτό. Αυτό το συµβόλαιο θα µπορούσαµε σήµερα να το πούµε Μνηµόνιο.

Ρούσσος Βρανάς