Το 2015 περίπου 2,3 δισεκατομμυρια άνθρωποι θα είναι υπέρβαροι!!

Η παχυσαρκία έχει αναγνωρισθεί παγκοσμίως ως μία από τις πιο επικίνδυνες και σοβαρές ασθένειες του 21ου αιώνα, η οποία έχει πλέον αποκτήσει διαστάσεις επιδημίας, καθώς ένας στους δύο Ευρωπαίους είναι υπέρβαρος, ενώ σχεδόν ένας στους τρεις είναι παχύσαρκος.

Η παχυσαρκία αποτελεί αναμφισβήτητα την πιο σημαντική διατροφική πάθηση στις ανεπτυγμένες χώρες και μπορεί να επηρεάσει τόσο την ποιότητα όσο και τη διάρκεια της ζωής των πασχόντων, καθώς είναι πλέον επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι σχετίζεται στενά με μια σειρά από σοβαρά προβλήματα υγείας, που μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και στο θάνατο.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, παγκοσμίως περίπου 1,6 δισεκατομμύριο άνθρωποι άνω των 15 ετών είναι υπέρβαροι και τουλάχιστον 400 εκατομμύρια είναι παχύσαρκοι, ενώ ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι τουλάχιστον 20 εκατομμύρια παιδιά εκτιμάται ότι είναι υπέρβαρα.

Η παχυσαρκία χαρακτηρίσθηκε το 1948 ως χρόνια νόσος από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο οποίος όρισε την 24η Οκτωβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παχυσαρκίας.

Το 2015 περίπου 2,3 δισεκατομμυρια άνθρωποι θα είναι υπέρβαροι


Τι είναι η παχυσαρκία;


Η παχυσαρκία ορίζεται ως υπερβολική αύξηση του λιπώδους ιστού στο σώμα. Ο βαθμός παχυσαρκίας, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, προσδιορίζεται με το Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), που αποτελεί το πηλίκο που προκύπτει αν διαιρέσουμε το βάρος (σε κιλά) με το τετράγωνο του ύψους (σε μέτρα). Φυσιολογικά, ο ΔΜΣ πρέπει να είναι μεταξύ 18,5 και 24,9. Όταν ο ΔΜΣ είναι μεταξύ 25 και 29,9 kg/m2 τότε το άτομο θεωρείται υπέρβαρο, ενώ όταν ο ΔΜΣ είναι ≥30 kg/m2 θεωρείται παχύσαρκο. Τιμές ΔΜΣ άνω του 35 υποδηλώνουν πρόβλημα σοβαρής πλέον παχυσαρκίας, η οποία προδιαθέτει σε επικίνδυνες επιπλοκές και αποκαλείται νοσογόνος παχυσαρκία.


Μεγάλη κλινική σημασία φαίνεται ότι έχει, ωστόσο, και η κατανομή του λίπους στο σώμα, καθώς η κοιλιακή παχυσαρκία (σωματότυπος μήλου), δηλαδή η παρουσία περισσής ποσότητας λίπους μέσα στον κοιλιακό χώρο, αυξάνει ιδιαίτερα τον κίνδυνο εμφάνισης σημαντικών προβλημάτων υγείας, όπως αντίστασης στην ινσουλίνη και υπερινσουλιναιμίας, διαταραχής του μεταβολισμού των λιπιδίων και υπέρτασης. Οι καταστάσεις αυτές επιβαρύνουν την υγεία της καρδιάς και των αγγείων, οδηγώντας σε αθηρωμάτωση και τελικά στην καρδιαγγειακή νόσο.
Ένας τρόπος για να μετρήσουμε την κατανομή του λίπους στο σώμα είναι η περίμετρος μέσης. Η περίμετρος μέσης, που δεν σχετίζεται με το ύψος, αποτελεί μια απλή και πρακτική μέθοδο εντοπισμού των υπέρβαρων ατόμων που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σχετιζόμενων με την παχυσαρκία νόσων. Εάν η περίμετρος μέσης υπερβαίνει τα 102 εκ. στους άνδρες και τα 88 εκ. στις γυναίκες, αυτό δείχνει ότι έχουν συσσωρευμένο λίπος στην κοιλιακή χώρα, το οποίο τους εκθέτει σε αυξημένο κίνδυνο για την εμφάνιση

προβλημάτων υγείας, ακόμη κι αν ο δείκτης μάζας σώματός τους δεν τους κατατάσσει στην κατηγορία της νοσογόνου παχυσαρκίας.


Πού οφείλεται η νοσογόνος παχυσαρκία;

Κύρια αιτία της παχυσαρκίας είναι συνήθως η αυξημένη πρόσληψη θερμίδων με τη διατροφή μας, σε ποσότητα που υπερβαίνει τις θερμίδες που χρειαζόμαστε για να καλύψουμε τις καθημερινές μας ενεργειακές ανάγκες. Το πλεόνασμα των θερμίδων αποθηκεύεται στο σώμα μας ως λίπος. Η αυξημένη κατανάλωση θερμίδων με τη λήψη τροφών που είναι πλούσιες σε λίπη και υδατάνθρακες, σε συνδυασμό με τη μειωμένη φυσική δραστηριότητα, δηλαδή την καθιστική ζωή και την έλλειψη άσκησης, συντελούν ώστε η παχυσαρκία να αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς.
Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, υπάρχουν βέβαια και παθολογικά αίτια που συμβάλλουν στην ανάπτυξη παχυσαρκίας, όπως κάποια ενδοκρινολογικά νοσήματα (π.χ. νοσήματα του θυρεοειδούς ή των επινεφριδίων), ψυχολογικές διαταραχές που οδηγούν σε πολυφαγία ή βουλιμία, καθώς και η λήψη διαφόρων φαρμάκων. Η κληρονομικότητα φαίνεται επίσης να διαδραματίζει ρόλο στην ανάπτυξη παχυσαρκίας, ενώ σημαντικά συμβάλλουν και η εμμηνόπαυση, το χρόνιο στρες, η απώλεια συγγενικού προσώπου ή εργασίας, η διακοπή του καπνίσματος και η αναγωγή της διατροφής ως τρόπου διασκέδασης και απόλαυσης.

Σύμφωνα με την επιδημιολογική έρευνα του συνδέσμου ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΩΝ ΚΥΠΡΟΥ για την Παχυσαρκία, το πρόβλημα αυτό έχει προσλάβει επιδημικές πλέον διαστάσεις, ώστε να αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες κινδύνου για χρόνιες και μεταβολικές παθήσεις. Το πρόβλημα απασχολεί σοβαρά και την Κύπρο, όπου σύμφωνα με τους τελευταίους υπολογισμούς, ποσοστό 29,6% των Κυπρίων ηλικίας από 20 - 80 χρόνων περιλαμβάνονται στην κατηγορία του κανονικού βάρους, 36,1% περιλαμβάνονται στην κατηγορία των υπέρβαρων και 27,8% στην κατηγορία των παχύσαρκων.

Για σκοπούς διερεύνησης του ποσοστού παχυσαρκίας και υπερβάλλοντος βάρους στην Κύπρο και διαπίστωσης των διατροφικών συνηθειών του Κύπριου πολίτη, ο Σύνδεσμος Διαιτολόγων Κύπρου, διεξήγαγε επιδημιολογική έρευνα σε τυχαίο δείγμα περίπου 1000 ατόμων του ενήλικα πληθυσμού (18 - 80 ετών), επιλεγμένο σε παγκύπρια κλίμακα. Στην έρευνα, η οποία διάρκεσε τρία χρόνια (ολοκληρώθηκε το 2009), δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στις διατροφικές συνήθειες και στα ποσοστά φυσικής δραστηριότητας των Κυπρίων. Διεξάχθηκαν, επίσης, σωματομετρήσεις, βιοχημικός έλεγχος και συνεντεύξεις για αξιολόγηση των συνηθειών διατροφής και φυσικής δραστηριότητας των Κυπρίων.

Σκοπός της μελέτης ήταν η εξαγωγή συμπερασμάτων σε ό,τι αφορά το μέγεθος του προβλήματος της παχυσαρκίας και του υπερβάλλοντος βάρους του ενήλικα πληθυσμού της Κύπρου, η συσχέτιση των αποτελεσμάτων με βιοχημικούς ανοσολογικούς και αιματολογικούς δείκτες και η αξιολόγηση των διατροφικών συνηθειών, ώστε να εξεταστεί το είδος της σχέσης και ο βαθμός συσχέτισης του ποσοστού των υπέρβαρων και παχύσαρκων Κυπρίων με τις συνήθειες διατροφής και φυσικής δραστηριότητας. Έγιναν, επίσης, εισηγήσεις και διατροφικές οδηγίες για αντιμετώπιση ενδεχόμενων προβλημάτων, ενώ με βάση τα στοιχεία που έχουν συλλεγούν, συντάχθηκαν διατροφικές οδηγίες που είναι προσαρμοσμένες στο μοντέλο της Μεσογειακής Πυραμίδας και απευθύνονται στον κυπριακό πληθυσμό (Εθνικές Οδηγίες Διατροφής και Άσκησης -2007 & Εθνικές Οδηγίες Διατροφής και Άσκησης για Παιδιά ηλικίας 6-12 χρονών-2008).

Η έρευνα, διεξάχθηκε από τον Σύνδεσμο Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και τη συμβολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου στην Αθήνα. Επιχορηγήθηκε από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας. Έχουν εξετασθεί 1000 άτομα και από την επεξεργασία των στοιχείων προκύπτουν τα ευρήματα που παραθέτουμε πιο κάτω.

Το 2,1% των αντρών είναι λιποβαρείς 22,2% των αντρών έχουν φυσιολογικό βάρος 10,5% των γυναικών είναι λιποβαρείς 36,6% των γυναικών έχουν φυσιολογικό βάρος 46,9% των ανδρών είναι υπέρβαροι 26% των γυναικών είναι υπέρβαρες 28.8% των αντρών παχύσαρκοι 26.9% των γυναικών είναι παχύσαρκες 40% η διατροφή τους επηρεάζεται από διατροφικούς περιορισμούς που επιβάλλουν η θρησκεία, η ιδεολογία ή άλλες παθολογικές αιτίες, ακόμα και χειρουργικές ή μη επεμβάσεις για απώλεια ή έλεγχο του βάρους τους. Το 35,9% έχει διαγνωστεί με συγκεκριμένες παθήσεις ή καταστάσεις υγείας οι οποίες επηρεάζουν τη διατροφή τους, όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, υπεριλιπιδαιμία, υπέρταση, διαβήτης κ.λ.π. Επίσης, ποσοστό 29,8% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι καπνίζουν. Όσον αφορά τις διατροφικές συνήθειες 24,2% παίρνει πρωινό 11,1% δεκατιανό (μεταξύ πρωινού και μεσημεριανού) 61% παίρνει και τα δύο 3,7% τίποτα 76,8% έχει σταθερές ώρες για το πρόγευμα 76,9% έχει σταθερές ώρες για το μεσημεριανό , 60,8% για το βραδινό 74,1% ετοιμάζει καθημερινά φαγητό στο σπίτι, 17,8% τρώει έξω 2-3 φορές την εβδομάδα.

Στην ερώτηση πόσο συχνά τρώνε εκτός σπιτιού (εστιατόριο, take-away, fast food) 1,9% απάντησε ποτέ, 16,6% λίγες φορές τον χρόνο, 25,3% 2-3 φορές το μήνα 28,7% μια φορά την εβδομάδα 22,9% 2 - 3 φορές την εβδομάδα 4,6% καθημερινά. To ελαιόλαδο αποτελεί την επιλογή της πλειοψηφίας τόσο για το μαγείρεμα με ποσοστό 62,3% όσο και για τις σαλάτες ή τα όσπρια με ποσοστό 98,3. To 50,5% προτιμούν το ημιάπαχο γάλα, 7.1% δεν πίνει καθόλου γάλα, 2,2% δεν πίνει καθόλου νερό 35,2% πίνει από ένα μέχρι τέσσερα φλιτζάνια νερό την ημέρα, 57,2% είναι ικανοποιημένο από το αλάτι που υπάρχει ήδη στο φαγητό ενώ το 33,9% προσθέτει στο ήδη υπάρχον. Στην ερώτηση αν αλλάξατε την διατροφή σας ή άλλες συνήθειες για λόγους υγείας μεταξύ άλλων απάντησαν 49,4% ότι τρώει λιγότερο λίπος, 28,2% ότι άλλαξε το είδος του λίπους που τρώει, 46,5% ότι τρώει πιο πολλά λαχανικά, 42,5% ότι τρώει λιγότερη ζάχαρη και 24,4% ότι ασκείται περισσότερο. Το 85,7% απάντησε θετικά στην ερώτηση αν έχουν καταναλώσει οινοπνευματώδη ποτά τους τελευταίους 12 μήνες.

Η ½ μέρα είναι ο μέσος όρος που αφιέρωσαν οι συμμετέχοντες σύμφωνα με την έρευνα το "τελευταίο επταήμερο" για έντονη σωματική δραστηριότητα. Για την πλειονότητα η εργασία τους είναι πολύ λίγο κοπιαστική, για το 31,6% λίγο κοπιαστική, για το 7,7% μέτρια και μόνο για το 6,6% είναι βαριά. Είναι σημαντικό, ότι ένα ποσοστό 36,5% συμβουλεύτηκε από το γιατρό και το διαιτολόγο του να αυξήσει τη σωματική του δραστηριότητα.

ΔΜΣ (Δείκτης Μάζας Σώματος) /ΦΥΛΟ
ΔΜΣ ΑΝΤΡΕΣ (%) ΓΥΝΑΙΚΕΣ (%) ΣΥΝΟΛΟ (%)

0 - 20 (Λιποβαρής) 2,1 10,5 6,4
20 – 25 (Κανονικό) 22,2 36,6 29,6
25 – 30 (Υπέρβαρο2) 46,9 26,0 36,1
30 – (Παχύσαρκος) 28,8 26,9 27,8