H παγκόσμια κατάλυση του δημόσιου Πανεπιστημίου

Ο πόλεµος που µαίνεται χρόνια τώρα ανάµεσα στο ιδιωτικό και το δηµόσιο έχει αµέτρητα θύµατα. Πάρα πολλά τέτοια θρηνεί και η ανώτατη παιδεία. Σε αυτή την πικρή διαπίστωση καταλήγει σήµερα ακόµη και η Αµερική, η Μέκκα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.

Με 220.000 φοιτητές, 10 πανεπιστηµιακές εγκαταστάσεις στην πιο πολυάνθρωπη αµερικανική πολιτεία, πέντε ιατρικά κέντρα, τρία εθνικά επιστηµονικά εργαστήρια και πρωτοποριακό ερευνητικό έργο, το Πανεπιστήµιο της Καλιφόρνιας ήταν πάντα η αφρόκρεµα της δηµόσιας ανώτατης παιδείας. Οµως, όλα αυτά αλλάζουν. Οι κρατικές πιστώσεις µειώνονται και η πρόσβαση των φοιτητών περιορίζεται, καθώς τα δίδακτρα αυξάνονται σηµαντικά, όχι µόνο στο συγκεκριµένο πανεπιστήµιο, αλλά σε όλα τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύµατα της χώρας. Πίσω από αυτά, ο καθηγητής της αγγλικής φιλολογίας Κρίστοφερ Νιούφιλντ δεν βλέπει µόνο την τρέχουσα οικονοµική κρίση. Στο βιβλίο του «Η κατάλυση του δηµόσιου πανεπιστηµίου» υποστηρίζει πως υπάρχει ένα µακρόπνοο σχέδιο της άρχουσας τάξης το οποίο υπονοµεύει το δηµοκρατικό δικαίωµα στην παιδεία. Με την εφαρµογή αυτού του σχεδίου, που επιβάλλει στα δηµόσια πανεπιστήµια να λειτουργούν σαν επιχειρήσεις, δεν επιδιώκεται µόνο η υποβάθµιση της ποιότητας στις αίθουσες διδασκαλίας, αλλά και ο περιορισµός του αριθµού των νέων που µέχρι τώρα είχαν πρόσβαση στην παιδεία, µολονότι ανήκαν σε χαµηλές εισοδηµατικές τάξεις.

Οι συνέπειες ήταν από καιρό αναµενόµενες για τον καθηγητή Νιούφιλντ. «Πρόκειται για έναν επιθετικό περιορισµό των πιστώσεων στα ποιοτικά δηµόσια πανεπιστήµια που επιτρέπουν την πρόσβαση σε ευρύτερα στρώµατα φοιτητών», λέει σε πρόσφατη συνέντευξή του. «Στις περισσότερες άλλες χώρες, στα κορυφαία εκπαιδευτικά ιδρύµατα πηγαίνουν µόνο νέοι που ανήκουν στις ανώτατες εισοδηµατικές τάξεις, δηλαδή το 1%-2% των φοιτητών. Στις ΗΠΑ είχαµε κατορθώσει να ανεβάσουµε αυτό το ποσοστό στο 10%. Οµως, πέρυσι, 300.000 νέοι δεν έγιναν δεκτοί στο Πανεπιστήµιο της Καλιφόρνιας λόγω έλλειψης χώρου, επειδή η πολιτεία έκλεισε κάποιες πανεπιστηµιακές εγκαταστάσεις. Σε άλλα πανεπιστήµια καταργούν ακόµη και µαθήµατα. Μαζί µε τις περικοπές δαπανών, περικόπτεται η πρόσβαση και η ποιότητα».

Σε όλη του τη ζωή, ο καθηγητής Νιούφιλντ θυµάται τη λέξη «δηµόσιο» σαν κάτι απαξιωτικό και υποτιµητικό. Και είναι αυτό ένα αποτέλεσµα του ιδεολογικού πολέµου που έχει κηρύξει εναντίον του το «ιδιωτικό». Οι περικοπές των πιστώσεων προς τα δηµόσια πανεπιστήµια, λέει, έχουν διπλό στόχο. Ο ένας είναι να αλωθούν από τα ιδιωτικά συµφέροντα. Και ο άλλος να στραγγαλιστούν οι επιστήµες που το κατεστηµένο σύστηµα θεωρεί πολύ επικριτικές. Η ιστορία, η λογοτεχνία, η ανθρωπολογία, η κοινωνιολογία, οτιδήποτε δεν έχει σχέση µε την οικονοµία και την αποδοτικότητα, οτιδήποτε είναι κριτικό και στοχαστικό, θα γίνεται στο εξής ανεκτό µόνον εφόσον θα συντηρείται µε δικά του έξοδα.

Οι ΗΠΑ έχουν σήµερα την πρώτη γενιά νέων που είναι φτωχότεροι από τους γονείς τους, συνεχίζει ο καθηγητής. Η χώρα έχει χάσει το εκπαιδευτικό της πλεονέκτηµα έναντι του υπόλοιπου κόσµου. Και κανείς νέος χωρίς εκπαιδευτικό πλεονέκτηµα δεν θα µπορέσει ποτέ να αποκτήσει οικονοµικό πλεονέκτηµα.

Ρούσσος Βρανάς