Τα μυστικά της τιμής των φαρμάκων

Τα φάρμακα αποτελούν μια εντελώς ιδιαίτερη κατηγορία αγαθών, για πολλούς λόγους.
Ο πιο σημαντικός αφορά το γεγονός ότι τα φάρμακα από άλλον επιλέγονται (γιατρός), από άλλον χρησιμοποιούνται (ασθενής) και από άλλον πληρώνονται (ασφαλιστικά ταμεία).

Προφανώς, τα συμφέροντα των τριών πλευρών δεν συμπίπτουν. Το αντίθετο συμβαίνει. Επομένως, η αναζήτηση μιας αποδεκτής από όλες τις πλευρές ισορροπίας, συνιστά το ζητούμενο σε όλα τα ανεπτυγμένα κράτη, όπου υπάρχει πρόβλημα φαρμάκων. Στα άλλα κράτη, το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν φάρμακα. Οι διαταραχές της ισορροπίας, φέρνουν συχνά και σχεδόν πάντα δυσμενώς, το φάρμακο στη δημοσιότητα. Καθώς το θέμα είναι ειδικό και σχετικά πολύπλοκο, καθένας κατέχει (;) ένα μικρό τμήμα της αλήθειας, αλλά είναι σίγουρος πως την κατέχει στο σύνολό της. Μερικά παραδείγματα είναι διαφωτιστικά.

Συχνά αναφέρεται ότι οι «φαρμακευτικές δαπάνες» είναι υπέρογκες. Αλλά σχεδόν σε όλες τις σχετικές αναφορές, ως δαπάνες αναφέρονται οι πωλήσεις των φαρμακευτικών εταιρειών, οι οποίες είναι περίπου διπλάσιες των κρατικών δαπανών (5 δισ. το 2009 οι κρατικές δαπάνες, 9 δισ. οι πωλήσεις). Συχνά, ακόμα και από υπουργικά χείλη, η Ελλάδα συγκρίνεται, σε ό,τι αφορά τις δαπάνες, με διάφορες χώρες, όπως π.χ. το Βέλγιο, με βάση τον περίπου ίσο πληθυσμό. Αλλά η σύγκριση είναι άτοπη, γιατί στο Βέλγιο το κράτος συμμετέχει κατά 56% στις δαπάνες, ενώ στην Ελλάδα κατά 73%.

Παρά το γεγονός ότι οι τιμές των φαρμάκων στην Ελλάδα ορίζονται από το κράτος (υπουργείο Ανάπτυξης), με βάση τις χαμηλότερες τιμές της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είμαστε μια από τις ακριβές χώρες σε πολλά φάρμακα. Η αντίφαση αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι οι κυβερνήσεις όριζαν τις τιμές και τις παρακολουθούσαν για συγκεκριμένο διάστημα. Μετά οι τιμές «πάγωναν» επ’ αόριστον. Ολοι θυμόμαστε τις θριαμβευτικές ανακοινώσεις περί παγώματος των τιμών, οι οποίες προβάλλονταν από τους υπουργούς ως άθλος και από πολλά ΜΜΕ ως κυβερνητικές επιτυχίες, κυρίως στη μάχη εναντίον των «αδηφάγων πολυεθνικών εταιρειών». Στην πραγματικότητα, ωστόσο, οι τιμές μειώνονταν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, εκτός από την Ελλάδα, στην οποία έμεναν αγέρωχα... παγωμένες στην κορυφή! Και αντίστροφα. Τα παγώματα οδήγησαν σε απόσυρση εξαιρετικά και πολύ φθηνά φάρμακα, με αποτέλεσμα να εισάγονται από τον κρατικό ΙΦΕΤ, σε τιμές συχνά δεκαπλάσιες!

Μια άλλη προσέγγιση βρίσκει εξαιρετικά ακριβά τα generics (ή αντίγραφα ή ουσιωδώς όμοια προς τα πρωτότυπα) στην Ελλάδα, όπου είχαν τιμή ίση με το 80% εκείνης του πρωτότυπου. Χάρη στην τιμή αυτή, ωστόσο, αναπτύχθηκε η ελληνική φαρμακευτική βιομηχανία και σήμερα είναι υγιής, ισχυρή και εξαγωγική, με μεγάλες και αξιόλογες μονάδες. Μόλις προ δύο μηνών, ο κ. Θ. Πάγκαλος εγκαινίασε ένα εκπληκτικό ελληνικό εργοστάσιο φαρμάκων, στις Σάπες της Ροδόπης. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Υπάρχουν εταιρείες generics που αναπτύσσουν σχέσεις με γιατρούς (ΙΚΑ και ΟΓΑ κυρίως) και προωθούν τα φάρμακά τους, αμείβοντας τον γιατρό «με το κομμάτι». Αυτό είναι αλήθεια. Ωστόσο, εξίσου αλήθεια είναι και το γεγονός ότι το ΙΚΑ βασίζεται σ’ αυτήν ακριβώς την κατάσταση, θεωρώντας την ως έμμεση μισθοδοσία των χιλιάδων υπεράριθμων γιατρών που του φόρτωσαν τα πολιτικά ρουσφέτια και τους οποίους, φυσικά, αδυνατεί να πληρώσει. Η κατάσταση αυτή, της έμμεσης μέσω των προμηθευτών «μισθοδοσίας» εφαρμόζεται εκτεταμένα σε όλο το ΕΣΥ - εκτός αν πιστεύει κανείς ότι οι διευθυντές των κλινικών στα νοσοκομεία μας, με μισθούς 3.000 ευρώ, μένουν σε αυτά λόγω πατριωτισμού ή ανθρωπισμού. Αν τα generics οδηγηθούν σε πολύ χαμηλές τιμές, θα πρέπει να αποχαιρετήσουμε την ελληνική φαρμακοβιομηχανία. Τη μόνη που υπάρχει και αναπτύσσεται στη χώρα μας…

Η κυβέρνηση αποφάσισε να δώσει τη μάχη μείωσης της φαρμακευτικής δαπάνης σε δύο πεδία: τις τιμές και τη λίστα.

Με τον έλεγχο των τιμών και τον νέο τρόπο τιμολόγησης, ελπίζει να μειώσει τις κρατικές δαπάνες κατά 1 δισ. το 2010. Αυτό σημαίνει μείωση 2 δισ. στο σύνολο της αγοράς. Αν πετύχει τον στόχο της, ωστόσο, η νίκη θα είναι πύρρειος, αφού θα συνοδεύεται από απώλειες εσόδων από ΦΠΑ (180 εκατ.) και φόρους (450 εκατ.). Ταυτοχρόνως, θα χαθούν συνολικά πάνω από 2.000 θέσεις εργασίας, εκμηδενίζοντας έτσι το όφελος.

Η λίστα, από την άλλη πλευρά, έχει αποδειχτεί πολλές φορές στο παρελθόν ότι δεν είναι αποτελεσματική - εκτός αν οδηγήσει σε σοβαρή υποβάθμιση των δικαιωμάτων των ασφαλισμένων, μέσω περικοπών στις θεραπευτικές επιλογές. Στην περίπτωση αυτή, βέβαια, που είναι και η πιο πιθανή, απλώς η κρατική δαπάνη θα μεταφερθεί στις πλάτες των πολιτών. Με τον τρόπο αυτό, ασφαλώς και επιτυγχάνεται μείωση των κρατικών δαπανών σε βάρος, κυρίως, των οικονομικά ασθενέστερων...

Μιχάλης Πιτσιλίδης