Με νέες «φούσκες» στηρίζουν το σύστημα οι κεντρικές τράπεζες..!

Οι συνετές πένες προειδοποιούν ότι η Fed και άλλες κεντρικές τράπεζες, που διατηρούν εξαιρετικά χαμηλό το κόστος δανεισμού, πυροδοτούν μία νέα «φούσκα» τιμών των περιουσιακών στοιχείων, η οποία, αν και δεν κινδυνεύει να εκραγεί άμεσα, θα έχει καταστροφικές επιπτώσεις στο μέλλον.

Η Fed διατηρεί τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια δανεισμού σε μηδενικά επίπεδα. Οι επενδυτές, αλλά και οι κερδοσκόποι δανείζονται δολάρια με χαμηλό κόστος και τα χρησιμοποιούν για να αγοράσουν περιουσιακά στοιχεία, από μετοχές και ομόλογα έως χρυσό, πετρέλαιο, συμβόλαια στις αγορές πρώτων υλών και συνάλλαγμα. Οι τιμές τους αυξάνονται. Υπάρχει δυνατότητα άντλησης τεράστιων κερδών.

Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να διαιωνίζεται. Η Fed θα αυξήσει κάποια στιγμή τα επιτόκιά της δανεισμού. Πιθανόν κάποιοι άλλοι παράγοντες -όπως μία αντιπαράθεση με το Ιράν ή η εκ νέου υποχώρηση της οικονομίας σε ύφεση- θα αλλάξουν την ψυχολογία στις αγορές. Οι επενδυτές θα σπεύσουν τότε να ρευστοποιήσουν τα κέρδη τους και το ξεπούλημα θα επιφέρει την εκ νέου κατάρρευση των αγορών. Οι τιμές των μετοχών, των ομολόγων και των εμπορευμάτων θα κάνουν βουτιά. Οι ζημίες θα συσσωρευθούν, η εμπιστοσύνη θα καταρρεύσει και θύμα των εξελίξεων θα είναι η πραγματική οικονομία.

«Η Fed και άλλοι χαράσσοντες πολιτική φαίνεται πως δεν αντιλαμβάνονται ότι δημιουργούν μία φούσκα τέρας. Οσο περισσότερο κλείνουν τα μάτια τόσο χειρότερη θα είναι η κατάρρευση των αγορών» γράφει ο Ρουμπινί.

Δεν έχουμε ξαναδεί το έργο;

Οπως συνέβη με τις τιμές κατοικίας πριν από λίγα χρόνια στις ΗΠΑ, οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων αυξάνονται εντυπωσιακά. Ενας δείκτης χρηματιστηριακών τιμών που αφορά 22 αναδυόμενες αγορές -συμπεριλαμβανομένων της Βραζιλίας, της Κίνας και της Ινδίας- έχει διπλασιαστεί. Η τιμή του χρυσού τρέχει από ρεκόρ σε ρεκόρ. Και το δολάριο διολισθαίνει συνεχώς.

Ο φθηνός δανεισμός δεν είναι προφανές ότι ενισχύει την κερδοσκοπία. Oπως αναφέρει ο οικονομολόγος του Ινστιτούτου Διεθνούς Δανεισμού, Χανγκ Τραν, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη οι τράπεζες κρατούν σε χαμηλά επίπεδα τις χορηγήσεις τους. Ο οικονομολόγος της Bank of America Ντριου Μάτους αναφέρει ότι αυτό επιθυμεί η Fed, δηλαδή να αναγκάσει τους «έχοντες» να επενδύσουν τα κεφάλαιά τους.

Η πρόληψη μιας νέας ύφεσης συνεπάγεται την τόνωση της κατανάλωσης και των αγορών. Δεν αποδεικνύεται, λοιπόν, η ορθότητα της θεωρίας του Ρουμπινί. Ωστόσο, η προειδοποίησή του έχει νόημα. Μάθαμε ότι υπάρχει μία μικρή διαφορά ανάμεσα στην υποβοήθηση της οικονομικής ανάπτυξης και στην εξώθηση της οικονομίας να δημιουργήσει νέες φούσκες. Με ανησυχία παρατηρούν οι εμπειρογνώμονες τις εξελίξεις σε ορισμένες ασιατικές και νοτιοαμερικανικές οικονομίες, με τις εκεί μεγάλες εισροές κεφαλαίων να αντικατοπτρίζουν και την «αποστροφή» προς το δολάριο. Την ίδια ώρα, οι κεντρικές τους τράπεζες διατηρούν χαμηλά τα επιτόκια. Το δίλημμα που αντιμετωπίζουν είναι ότι η αύξηση των επιτοκίων τους μπορεί να προσελκύσει περισσότερα ξένα κερδοσκοπικά κεφάλαια, ενώ η διατήρησή τους σε χαμηλά επίπεδα μπορεί να ενθαρρύνει τον δανεισμό στο νόμισμά τους για λόγους κερδοσκοπίας.

Κάποια στιγμή οι κεντρικές τράπεζες θα θελήσουν να αποδεσμευτούν από την ποσοτική χαλάρωση και να σταματήσουν να τυπώνουν χρήμα για να χρηματοδοτήσουν την αγορά κρατικών ομολόγων. Αν όμως συμβεί αυτό, ο ιδιωτικός τομέας θα είναι εκείνος που θα κληθεί να επωμιστεί το βάρος της χρηματοδότησης των κρατικών ελλειμμάτων.

Αν αποδεικνυόταν ότι οι ιδιώτες επενδυτές δεν μπορούσαν να «φέρουν εις πέρας την αποστολή», οι αποδόσεις των ομολόγων θα εκτινάσσονταν, το κόστος δανεισμού θα αυξανόταν σημαντικά, η οικονομική ανάκαμψη θα επιβραδυνόταν και θα έκλεινε η «κάνουλα» στις διεθνείς ροές πίστεως.

Υπάρχει βέβαια μια ενδιαφέρουσα εναλλακτική. Οι κυβερνήσεις ενδεχομένως να «μεταφέρουν» το βάρος στις εμπορικές τράπεζες στις οποίες κατέχουν υψηλό ποσοστό. Με το να τις αναγκάσουν να αγοράσουν κρατικά ομόλογα, θα μπορούσε να αμβλυνθεί το βάρος της αγοράς που επωμίζονται οι κεντρικές τράπεζες.

Ζέζα Ζήκου