Ο Ατλαντικός στη δίνη των σκουπιδιών

Η διαπίστωση ότι επεκτάθηκε η σκουπιδοκηλίδα από πλαστικά απορρίμματα που ανακαλύφθηκε στον Βόρειο Ατλαντικό και πλησιάζει σε μέγεθος την κηλίδα που το 1997 είχε εντοπιστεί στον Ειρηνικό Ωκεανό, δίνει κάποιες εξηγήσεις σε ένα μυστήριο που επί μακρόν απασχολούσε τους επιστήμονες και ταυτόχρονα προβληματίζει τους ειδικούς για τις συνέπειες στα ωκεάνια οικοσυστήματα της περιοχής.

Το γεγονός ότι τα τελευταία 22 χρόνια δεν είχε καταγραφεί αύξηση της συγκέντρωσης των πλαστικών απορριμμάτων στον Ατλαντικό παρά την έκρηξη στην παραγωγή και χρήση πλαστικών, απασχολούσε τους επιστήμονες. Την απάντηση έρχεται να δώσει έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν πριν από λίγες μέρες στην επιθεώρηση «Science».

Η κηλίδα του Ατλαντικού ανατολικά των Βερμούδων αποτελείται, όπως διαπίστωσαν οι ειδικοί, κατά κύριο λόγο από εξαιρετικά μικρά κομμάτια πλαστικού, μεγέθους μόλις λίγων χιλιοστών το καθένα. Ωστόσο, οι μεγάλες συγκεντρώσεις τους τράβηξαν το ενδιαφέρον ειδικών βιολόγων που μελέτησαν το φαινόμενο.

Με τη βοήθεια ερευνητικού σκάφους και ειδικών διχτυών, οι επιστήμονες συνέλεξαν περισσότερα από 64 χιλιάδες μικρά κομμάτια πλαστικού, προερχόμενα από 6.100 διαφορετικά σημεία του Ατλαντικού, στη διάρκεια των 22 ετών της έρευνάς τους. Παρατήρησαν μάλιστα ότι οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις υλικού εντοπίζονταν στις περιοχές που βρίσκονταν στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος με την Ατλάντα της Τζόρτζια (32 μοίρες βόρεια), εκτείνονταν όμως σε μια περιοχή 800 χιλιόμετρα βόρεια και νότια από αυτή τη ζώνη.

Σύμφωνα με την Κάρα Λάβεντερ Λο, της Ενωσης Θαλάσσιας Εκπαίδευσης του Γουντς Χολ της Μασαχουσέτης, το μέγεθος της «σκουπιδοκηλίδας» του Ατλαντικού είναι περίπου ίδιο με εκείνο της αντίστοιχης του Ειρηνικού, όπου το ωκεάνιο ρεύμα έχει παγιδέψει τεράστιες ποσότητες πλαστικών.

«Ο Ειρηνικός έχει τραβήξει περισσότερο το ενδιαφέρον όσον αφορά τη συγκέντρωση πλαστικών στα νερά του, όμως επειδή ξέρουμε λιγότερα γι' αυτόν είναι πολύ δύσκολο να συγκρίνουμε τις δύο κηλίδες από άποψη μεγέθους. Κάναμε ένα ταξίδι φέτος το καλοκαίρι για να βρούμε το ανατολικό όριο της κηλίδας του Ατλαντικού, αλλά αποτύχαμε», εξηγεί στον «Independent» η δρ Λάβεντερ Λο. «Ανατολικά των Βερμούδων δεν έχουμε κανένα στοιχείο που να καταδεικνύει τη μείωση στη συγκέντρωση υλικού, οπότε ακόμη δεν μπορούμε να απαντήσουμε πού βρίσκεται το ανατολικό όριο. Εκείνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι οι υψηλότερες συγκεντρώσεις είναι συγκρίσιμες μεταξύ των δύο ωκεανών», πρόσθεσε.

Στο μεγαλύτερο μέρος τους τα άχρηστα πλαστικά είναι από πολυαιθυλένιο και πολυπροπυλένιο, τα οποία έχουν μικρότερη πυκνότητα από το θαλασσινό νερό και ανεβαίνουν στην επιφάνεια. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι πλαστικά υλικά με μεγαλύτερη πυκνότητα βρίσκονται σε μεγαλύτερο βάθος στην ευρύτερη περιοχή.

Οι ερευνητές που πρωτοεντόπισαν τη δίνη των πλαστικών σκουπιδιών στον Ατλαντικό ανάμεσα στις Βερμούδες και τις Αζόρες είχαν επισημάνει ότι τα μικροσκοπικά πλαστικά κομμάτια μοιάζουν με πλαγκτόν, με αποτέλεσμα να μπερδεύονται τα ψάρια και τα θαλασσοπούλια και να τα τρώνε. Μάλιστα, η «τοξική» τροφή δεν λιώνει μέσα στα ψάρια και μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη για την υγεία των ανθρώπων, αφού τα ίδια αυτά ψάρια αποτελούν μέλος της τροφικής αλυσίδας μας. Εννοείται επίσης ότι οι βιολόγοι ανησυχούν και για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες στην πανίδα, αφού «οι διάφοροι οργανισμοί δεν είναι σχεδιασμένοι να τρώνε πλαστικό».

Το κυριότερο χαρακτηριστικό της μορφολογίας του πυθμένα του Ατλαντικού ωκεανού είναι μια υποβρύχια οροσειρά γνωστή ως Μεσοατλαντική ράχη. Το βάθος των νερών πάνω από την οροσειρά αυτή είναι μικρότερο των 2.700 μ. κατά το μεγαλύτερο τμήμα του μήκους.

Η Μεσοατλαντική ράχη χωρίζει τον Ατλαντικό σε δύο κύρια τμήματα, ενώ άλλες μικρότερες οροσειρές τον χωρίζουν σε επιπλέον ωκεάνιες λεκάνες, με κυριότερες αυτές της Βόρειας Αμερικής και των Κανάριων Νήσων στο βόρειο τμήμα, και τις λεκάνες της Αργεντινής, Βραζιλίας και Ανγκόλας στο νότιο τμήμα.

Αλλο βασικό χαρακτηριστικό του Ατλαντικού ωκεανού είναι ένα ρεύμα ζεστού νερού, το Ρεύμα του Κόλπου του Μεξικού, το οποίο επηρεάζει τις καιρικές συνθήκες τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη.

Τα νερά του Ατλαντικού είναι κατά μέσο όρο τα πλέον αλμυρά σε σχέση με όλους τους κύριους υδάτινους όγκους στον πλανήτη και η περιεκτικότητά τους σε αλάτι ποικίλλει ανά γεωγραφικό πλάτος και εποχή του χρόνου. Η περιεκτικότητα σε άλας στην επιφάνεια εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από παράγοντες όπως η εξάτμιση των νερών, οι βροχοπτώσεις, οι χιονοπτώσεις, η εισροή υδάτων από ποταμούς και η τήξη των πάγων. Η θερμοκρασία των νερών κυμαίνεται μεταξύ - 2°C και 29°C. Οι μεγαλύτερες θερμοκρασίες παρατηρούνται αμέσως βόρεια του ισημερινού, ενώ οι χαμηλότερες κοντά στους πόλους. Στο υπόλοιπο κομμάτι οι θερμοκρασίες βρίσκονται μεταξύ 7°C και 8°C

Κατερίνα Τζαβάρα