"Εικονική πραγματικότητα"

Η εικόνα περί ελληνοτουρκικής «ύφεσης» και «συνεργασίας» που ζωγραφίστηκε τον περασμένο Μάιο με την επίσκεψη του Τούρκου πρωθυπουργού στην Αθήνα δέχεται τώρα μία νέα πινελιά από τουρκικής πλευράς η οποία, όπως αναφέρουν τα τουρκικά ΜΜΕ, πρόκειται να αλλάξει το στρατηγικό της δόγμα με τρόπο που, μεταξύ άλλων, θα πάψει να είναι για την Αγκυρα «αιτία πολέμου» η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο, πέραν των 6 μιλίων.

Λόγο για «προορατική συνεργασία» μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας και προσπάθεια των δύο πλευρών έτσι ώστε να πάρει μορφή θεσμού η συνεργασία έκανε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου σε συνέντευξή του στην «Ελευθεροτυπία» στις 20 Μαΐου.

Είχε προηγηθεί η επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα. Ο Νταβούτογλου είχε κάνει στην «Ελευθεροτυπια» μία αποτίμηση των επαφών. Δεν πέρασε πολύς καιρός και η αυξημένη «κινητικότητα» της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας στο Αιγαίο έκανε την Αθήνα, ενώ μιλούσε για «νέα περίοδο στα ελληνοτουρκικά», να δηλώνει ότι «η Αγκυρα προκαλεί».

Η κινητικότητα όμως αυτή υπό μορφήν παραβιάσεων, υπερπτήσεων κ.λπ. υπήρχε και πριν από την επίσκεψη Ερντογάν. Η διαφορά είναι ότι μετά την πολυδιαφημισμένη υπογραφή «22 συμφωνιών» μεταξύ των δύο χωρών, τα τουρκικά μαχητικά άρχισαν να πετούν πάνω από ελληνικά πολεμικά πλοία, ενώ μέχρι τότε συναγωνίζονταν τους γλάρους πάνω από τις σκεπές των νησιώτικων σπιτιών.

Το ενδιαφέρον στην ελληνοτουρκική ιστορία είναι ότι τα προβλήματα και οι πηγές έντασης είναι πάντα αληθινά όσο βασανιστικά, ενώ από την άλλη η ύφεση επίσης πάντα τεχνητή, ενίοτε «μαϊμού» και ως εκ τούτου προσωρινή.

Για παράδειγμα, η υπόθεση με τις περίφημες «22 συμφωνίες συνεργασίας» που υπογράφηκαν τον περασμένο Μάιο. Η Αγκυρα έχει φτάσει σε σημείο να δηλώνει διά στόματος Ερντογάν και Νταβούτογλου ότι «στην ιστορία της η Τουρκική Δημοκρατία είχε υπογράψει 35 συμφωνίες με την Ελλάδα κι εμείς σε μια μέρα υπογράψαμε 22»!

Εάν επρόκειτο για συμφωνίες παρόμοιες με τις «35», πράγματι θα είχαμε μία νέα σελίδα αν όχι τετράδιο. Ωστόσο τίποτε πέρα από κοινές δηλώσεις δεν είναι οι «22». Στις τελευταίες συμπεριλαμβάνεται, για παράδειγμα, η δήλωση κοινής βούλησης των εθνικών πρακτορείων ειδήσεων των δύο χωρών για συνεργασία.

Εάν οι 22 δηλώσεις βαπτιστούν συμφωνίες και στη συνέχεια ανακύψει ένταση, η κοινή γνώμη στην Ελλάδα και την Τουρκία κάθεται και σκέφτεται αυτομάτως «μα τι σόι θεσμοθετημένη συνεργασία είναι αυτή;».

Οταν οι τουρκικές εφημερίδες γράφουν ότι η Αγκυρα με το υπό σύνταξη νέο στρατηγικό δόγμα δεν θα θεωρεί αιτία πολέμου την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων, το ερώτημα που προκύπτει είναι απλό.

Πόθεν; Εάν η απάντηση στο ερώτημα αυτό περιλαμβάνει παράλληλα και την αναθεώρηση της άποψης που έχει εκφράσει σε βιβλίο του ο Αχμέτ Νταβούτογλου περίπου 8 χρόνια προτού αναλάβει καθήκοντα υπουργού Εξωτερικών, τότε μπορεί να γίνει αλλιώς η συζήτηση: «Ο χώρος στον οποίο η Τουρκία βρίσκεται κοντά στον πόλεμο, περισσότερο από κάθε άλλη περίπτωση, είναι τα νησιά του Αιγαίου που περιορίζουν σε σημαντικό βαθμό τον ζωτικό της χώρο, πράγμα που οφείλεται στα ασυγχώρητα λάθη που έχουν γίνει εξαιτίας της απουσίας συνεπούς θαλάσσιας στρατηγικής». Αυτό λέει ο Νταβούτογλου στο βιβλίο του «Στρατηγικό Βάθος»...

Άρης Αμπατζής