Κατάθλιψη και σε παιδιά προσχολικής ηλικίας

«Μπορούν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας να παρουσιάσουν κατάθλιψη;», αναρωτιέται σε άρθρο της στο περιοδικό των New York Times η Πάμελα Πολ, συγγραφέας του βιβλίου «Parenting, Inc.», που αναφέρεται στη βιομηχανία της ανατροφής παιδιών.

Η απάντηση που δίνει είναι θετική. Σήμερα σημαντικός αριθμός παιδοψυχιάτρων θεωρεί ότι η κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί σε παιδιά ηλικίας 2 ώς 3 ετών. Για ενηλίκους που έχουν βιώσει την κατάθλιψη, η προοπτική έγκαιρης διάγνωσης έχει νόημα. Η μητέρα του 6χρονου Κιράν, που πάσχει από προσχολική κατάθλιψη εδώ και δύο χρόνια, πιστεύει ότι έπασχε κι η ίδια από την ίδια νόσο. «Αναμφισβήτητα υπήρχαν σημάδια καθ’ όλη τη διάρκεια των ετών του δημοτικού. Αν μου είχαν προτείνει να υποβληθώ σε ψυχοθεραπεία, φαντάζομαι θα είχα αδράξει την ευκαιρία. Οι γονείς μου ήξεραν ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με τη συμπεριφορά μου αλλά δεν ήξεραν τι να κάνουν», θυμάται η Ελίζαμπεθ, μηχανικός στο επάγγελμα.

Αντίθετα, ο γιος της δεν φαίνεται εκ πρώτης όψεως προβληματικός. Σε αντίθεση με τους συμμαθητές του στο νηπιαγωγείο προαστίου του Σεντ Λιούις, στο οποίο πήγαινε, ουδέποτε ήταν ανυπάκουος ή άτακτος. Υπήρχαν όμως κάποια ανησυχητικά σημάδια. Σε ηλικία μόλις 4 ετών ο Κιράν φαινόταν λυπημένος. «Τίποτα δεν έχει πλάκα, βαριέμαι», είχε πει μια μέρα στην Ελίζαμπεθ. Κι όταν του θύμισε το επικείμενο ταξίδι τους στην Ντίσνεϊλαντ, ο μικρός απάντησε: «Ο Μίκι λέει ψέματα, τα όνειρα δεν γίνονται πραγματικότητα». Ηταν ανασφαλής και δεν τολμούσε να μετρήσει φωναχτά ώς το δέκα για να μην κάνει λάθος. Τα παζλ και τα lego τον τρέλαιναν όταν δεν μπορούσε να τα ολοκληρώσει. «Είμαι ανίκανος να φτιάξω lego. Ποτέ δεν θα τα καταφέρω», ανακοίνωσε ένα απόγευμα, ζητώντας από τους γονείς του να απομακρύνουν το καινούργιο του παιχνίδι.

Οπως πολλοί ειδικοί που αντιμετωπίζουν την κατάθλιψη, ο Ντάνιελ Κλάιν, καθηγητής Κλινικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πολιτείας της Νέας Υόρκης, έχει επανειλημμένα ακούσει από ασθενείς του τη φράση «έχω κατάθλιψη όσο θυμάμαι τον εαυτό μου». Εχει πειστεί πλέον ότι οι ρίζες της ασθένειας βρίσκονται στα πρώτα παιδικά χρόνια.

Η ψυχαναλυτική προσέγγιση θεωρεί ότι τα παιδιά δεν έχουν την πνευματική ικανότητα να βιώσουν την κατάθλιψη. Μέχρι τη δεκαετία του ’80 έφηβοι και παιδιά κάτω των 12 ετών θεωρούνταν ψυχικά ανώριμα για να είναι καταθλιπτικά. Σημαντικό ρόλο έπαιζε και ο φόβος του στίγματος.

Η σημαντικότερη ανακάλυψη στον τομέα τα τελευταία 10-20 χρόνια είναι ότι οι χρόνιες ψυχικές ασθένειες εκδηλώνονται σε νέους ανθρώπους, υπογραμμίζει ο Ντάνιελ Πάιν, επικεφαλής εργαστηρίου στο Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας.

Πολλοί, ωστόσο, είναι οι επιστήμονες που φοβούνται ότι αν η προσχολική κατάθλιψη καταχωρισθεί ως ψυχιατρική διαταραχή, θα σπεύσουν να εκμεταλλευτούν την εξέλιξη οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες. Αν και η έρευνα δεν υποστηρίζει τη χρήση αντικαταθλιπτικών σε παιδιά τόσο μικρά, η χορήγηση σκευασμάτων παρουσιάζει ανησυχητική αύξηση.