"Η διάσωση απαιτεί πρωτότυπα εργαλεία..!"

Γράφαμε την περασμένη εβδομάδα για τον “αγγλοσαξωνικό” τρόπο σκέπτεσθαι των διαχειριστικών-ηγεμονικών ελίτ στην Ελλάδα σήμερα. Και για την δραματική ανεπάρκεια του συγκεκριμένου τεχνικού-εργαλειακού σκέπτεσθαι στις παρούσες μεταιχμιακές συνθήκες: σε μια Ελλάδα ευρισκόμενη σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, κατεχόμενη πολιτικά από το Μνημόνιο της τρόικας ΔΝΤ-ΕΕ-ΕΚΤ, σε μια Ευρωπαϊκή Ενωση που αναζητεί εναγωνίως τρόπους επιβίωσης, σε έναν κόσμο που μετασχηματίζεται γεωπολιτικά.

Οφείλουμε ορισμένες αποσαφηνίσεις. Καταρχάς, υπό τον αναγκαστικά περιληπτικό και συμβατικό όρο “αγγλοσαξωνισμός” εννοούμε πρωτίστως τον εμπειρισμό που διατρέχει την κουλτούρα του μάνατζμεντ, τη διδασκόμενη διοίκηση επιχειρήσεων και τα διδασκόμενα οικονομικά, σε αγγλοαμερικανικά πανεπιστήμια και κολέγια. Δευτερευόντως και τις πολιτικές επιστήμες και τις διεθνείς σχέσεις. Οχι ότι σε όλα τα πρωτοκλασάτα σχολεία αναπαράγεται ο ίδιος εμπειρισμός ή οι ίδιες νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες. Οχι. Ασφαλώς και υπάρχουν λαμπρές σχολές, που προσφέρουν καθολική γνώση και ανεξίθρησκη σκέψη.

Αλλο είναι το θέμα: Τι αποκομίζουν οι δικές μας ελίτ από τα Ivy League πανεπιστήμια, που αναπαράγουν την αμερικανική ελίτ και τις ελίτ των δορυφόρων; (Δεν μιλώ καν για τα δευτεροκλασάτα που χορηγούν μαστεράκια.) Ποια εφόδια αποκομίζουν εκεί, έτσι ώστε να αναπτύξουν εδώ μια πρωτογενή σκέψη, προσαρμοσμένη στο ευρωπαϊκό, μεσογειακό, βαλκανικό συγκείμενο; Διότι το ζητούμενο από τις ηγεμονεύουσες ελίτ είναι η ανάπτυξη πρωτογενούς σκέψης, έτσι ώστε να παραχθεί και πρωτογενής, αυτόχθων πολιτική δράση, που θα αντιμετωπίζει τοπικά και περιφερειακά προβλήματα.

Και διότι δεύτερο ζητούμενο για ένα λαό είναι να μπορεί να διαμορφώσει, να εκπαιδεύσει και να αναπαράγει τη δική του αυτόφωτη ελίτ. Στην σημερινή Ελλάδα, έχουν χαθεί αυτό το σχέδιο και αυτή η δυνατότητα. Δεν υπάρχουν δημόσια σχολεία, που να αναδεικνύουν τους άριστους από όλη την ταξική διαστρωμάτωση· το Πειραματικό, το Βαρβάκειο, η Ιωνίδειος κ.ά., τα σχολεία του δημοκρατικού κράτους, ισοπεδώθηκαν και χλόμιασαν· τη θέση τους διεκδικούν τα ιδιωτικά και τα πανάκριβα προγράμματα ΙΒ. Παρόμοια υποβάθμιση υπέστησαν τα πανεπιστήμια, μετατρεπόμενα αδιακρίτως σε μαζικά και εξισωτικά προς τα κάτω. Μετά βίας πια διαζώζονται η Νομική Αθηνών, το Μετσόβειο, κάποιες μεμονωμένες σχολές του Καποδιστριακού, της Κρήτης, άλλων μικρών ΑΕΙ. Το εκπαιδευτικό σύστημα κατέστη μαζικό και ισοπεδωτικό, δεν έχει πλέον κανένα σχέδιο παραγωγής αρίστων.

Η πρόσφατη ιστορική πείρα από τη Λατινική Αμερική δείχνει ότι οι τοπικές ελίτ, εκπαιδευμένες στα Ive Legaue πανεπιστήμια, αποκομμένες από τους λαούς και τις κουλτούρες τους, οδήγησαν τις χώρες τους στη χρεοκοπία και την κοινωνική αποσάθρωση. Εφάρμοσαν συνταγές και έτοιμες λύσεις, υποτάχθηκαν σε υπερεθνικά κελεύσματα, σκέφτηκαν σαν επισκέπτες, όχι σαν γηγενείς. Το Μεξικό και η Αργεντινή είναι τέτοια παραδείγματα χρεοκοπίας και πνευματικής εξάρτησης.

Είναι σαφές: Εκπαιδευόμενος στη διαχείριση εταιρειών, δεν μπορείς να διοικήσεις κράτος. Και περαιτέρω: η πολιτική κουλτούρα, ο στοχασμός πάνω στο πολιτικό φαινόμενο και η παραγωγή πολιτικής, δεν μαθαίνονται μονοσήμαντα σε ένα σχολείο· μαθαίνονται εντός παράδοσης και εντός κοινωνίας με ιδιαίτερους και δυναμικούς χαρακτήρες. Εκ των ων ουκ άνευ, η σύνδεση με την παράδοση, η δημιουργική της ανάπλαση ― ό,τι διδάσκει εξάλλου ο Αγγλοσάξων Ρωμαιοκαθολικός Τόμας Ελιοτ, που διαβάστηκε πολύ στη νεότερη Ελλάδα.

Απαραίτητη η γνώση του Τζέφερσον, αλλά εξίσου απαραίτητη η γνώση της συνομιλίας Κοραή-Τζέφερσον, απολύτως αναγκαία η εμβάπτιση στη σκέψη του Τρικούπη, του Δραγούμη, του Βενιζέλου και του Σεφέρη, του Γληνού και του Σβώλου, για να μείνουμε σε άνδρες της πολιτείας και του στοχασμού. Πόσοι Ελληνες πολιτικοί ή οικονομικοί παράγοντες έχουν διαβάσει μια σελίδα τους; Ποια η σύνδεση των τωρινών γκλαμουρο-ελίτ, που μιλούν κρεολικά αγγλικά και άθλια ellinika, που μεταφράζουν τη σκέψη τους, με την παράδοση της κλεφτουριάς και του λόγιου Ερμή, με τον Χιώτη λόγιο έμπορο ή τον ορεσίβιο λόγιο της Ηπείρου και της Γορτυνίας, με τον ταξιδευτή Κυκλαδίτη; Καμία. Σαν να ζούν σε μεταλλαγμένα suburbs, σαν να αναπτύσσονται σε κουκούλι εισαγόμενο.

Και ιδού, τώρα, η ιστορία κρούει τη θύρα. Από τον Δεκέμβρη ’08 το κρατίδιο του Πειναλέοντος και της Ανεργίτσας, έχει βρεθεί υπερμοντέρνα και δραματικά στο επίκεντρο του διεθνούς προβληματισμού. Η ελληνική περίπτωση απαιτεί νέα διανοητικά εργαλεία, με αξιώσεις καθολικότητας, με διεθνές εύρος και γηγενές βάθος. Αυτά τα εργαλεία διάσωσης είμαστε υποχρεωμένοι να τα επινοήσουμε εμείς. Η διάσωσή μας και η συνέχεια δεν επιτυγχάνονται με πασπαρτού, ούτε καν αγγλοσαξωνικά.

Νίκος Ξυδάκης