"Η γενιά του ΄30 και η γενιά του ΄10..."

Η σημερινή γενιά θα περάσει στην Ιστορία ως η γενιά του ΄10, η γενιά της μεγάλης κρίσης, περίπου όπως η γενιά του ΄30 έμεινε στην παγκόσμια ιστορία μετά το μνημειώδες 1929. Η γενιά του ΄10 θα περάσει μέσα από Συμπληγάδες νέου είδους. Με τι θα μοιάζουν αυτές οι δοκιμασίες δεν γνωρίζουμε. Απλά ευχόμαστε ότι τουλάχιστον δεν θα περάσει, όπως εκείνη του ΄30, διά πυρός και σιδήρου.

Οι δύο γενιές διαφέρουν ως προς τις τύχες ενός «θεσμού» που τόσο το 1929 όσο και σήμερα βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα: τις τράπεζες. Οπως τότε, έτσι και τώρα το κακό ξεκίνησε στα σπλάχνα τους. Υστερα από μία δεκαετία ξέφρενης κερδοφορίας (δεκαετία του ΄20 τότε, τα χρόνια 1994-2008 τώρα) που ο χρηματοπιστωτικός τομέας αναλάμβανε όλο και μεγαλύτερο ρίσκο, οι τράπεζες έπεσαν θύμα της φούσκας που εκείνες δημιούργησαν. Το 1929, το τραπεζικό σύστημα κατέρρευσε. Το 2008 όμως τα κράτη, με πρώτες τις ΗΠΑ, έσπευσαν να τον στηρίξουν επωμιζόμενα εκείνα τις ζημίες του.

Ετσι, δύο χρόνια μετά το δικό μας 1929, οι ζημίες βαρύνουν τους ώμους του Δημοσίου και οι τράπεζες, ανακουφισμένες πια, δαγκώνουν το χέρι που τις έσωσε, είτε οργανώνοντας πολιτικές καμπάνιες εναντίον των πολιτικών που τις χρηματοδότησαν (όπως στις ΗΠΑ και τη Βρετανία) είτε στοιχηματίζοντας εναντίον των κρατικών ομολόγων (όπως στους αδύναμους κρίκους της ευρωζώνης).

Υπό αυτό το πρίσμα, το πακέτο στήριξης της Ελλάδας από το ΔΝΤ και την ευρωζώνη διακρίνεται από μία βασική επιδίωξη: Πώς θα γίνει το κόστος του υπερβολικού ελληνικού χρέους να μην το καταβάλουν οι (ευρωπαϊκές κυρίως) τράπεζες. Πώς εκείνοι που προσπάθησαν να κερδίσουν δανείζοντας το ανεύθυνο Ελληνικό Δημόσιο με τσιμπημένα επιτόκια θα είναι οι μόνοι που δεν θα ζημιωθούν, μεταφέροντας τις ζημίες τους κυρίως στα λαϊκά στρώματα της χώρας μας και, σε μικρότερο βαθμό, στους φορολογουμένους χωρών όπως η Ινδία και η Κίνα που άθελά τους χρηματοδοτούν το ΔΝΤ. (Δεν αναφέρομαι στους ευρωπαίους εταίρους μας οι οποίοι, με 5% επιτόκιο, θα καταλήξουν με ένα μεγάλο κέρδος από τη «διάσωσή» μας).

Η τραγική γενιά του ΄30 τουλάχιστον παρήγαγε πολιτισμό. Μέσα από το όνειδος της φτώχειας και του πολέμου, η Ελλάδα γέννησε γραφτά, τέχνη, θέατρο. Τον βασικό μας πλούτο. Το ίδιο και αλλού. Τα Σταφύλια της Οργής προίκισαν τον κόσμο, απάλυναν την πείνα και τον πόλεμο. Ομως τότε όλοι έζησαν στο πετσί τους την κρίση. Ακόμα και οι τραπεζίτες μάτωσαν τόσο που πολλοί από αυτούς έγιναν Νιου Ντίλερ.

Σήμερα που ο κόσμος του χρήματος έχει θωρακιστεί από τον κόσμο της εργασίας, τώρα που η κρίση δεν μοιράζεται ισόποσα, θα μπορέσει η Γενιά του ΄10 να αντιδράσει δημιουργικά στον καιρό της τραπεζοκρατίας;

Γιάννης Βαρουφάκης